EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO, cz.I - ROZPRAWKA

Egzaminy maturalne coraz bliżej. W mojej szkole pojutrze kolejne testy próbne. Skłoniło mnie to do napisania kilku ważnych informacji na temat form stosowanych podczas egzaminu z języka polskiego. Zauważyłam, że wśród czytających mojego bloga, jest spore grono młodych nauczycieli, dlatego mam nadzieję, że materiał tu zgromadzony ułatwi im przygotowanie uczniów do pisemnego egzaminu.

W Informatorze maturalnym, wydanym przez Centralną Komisję Egzaminacyjną, na temat rozprawki czytamy:

Zadanie składa się z polecenia i tekstu epickiego lub dramatycznego. Rozprawka na poziomie podstawowym jest formą wypowiedzi pisemnej na podany temat, która wymaga od zdającego:

– zrozumienia załączonego do polecenia tekstu literackiego (epickiego lub dramatycznego);

– sformułowania własnego stanowiska (tezy lub hipotezy) wobec problemu postawionego

w poleceniu i odnoszącego się do zamieszczonego w arkuszu tekstu literackiego;

– rzeczowego uzasadnienia swojego stanowiska;

– odwołania się do załączonego tekstu oraz do wybranego tekstu/wybranych tekstów kultury.

W przypadku, jeśli dany tekst literacki jest fragmentem lektury oznaczonej w podstawie jako obowiązkowa, uczeń powinien także odwołać się do całości utworu. Szczegółowe wskazówki dotyczące liczby tekstów i sposobu odwołania się do nich znajdują się w poleceniu;

– napisania wypowiedzi, którą powinien cechować widoczny zamysł kompozycyjny, wyrażający się w funkcjonalnej segmentacji i uporządkowaniu tekstu stosownie

do wskazanego gatunku wypowiedzi.

Wypracowanie nie może liczyć mniej niż 250 słów. Rozprawka na poziomie podstawowym sprawdza zarówno umiejętność odbioru, analizy i interpretacji tekstu literackiego, jak i tworzenia własnej wypowiedzi. Aby przygotować tego rodzaju wypowiedź, uczeń musi najpierw rozpoznać sens załączonego do polecenia tekstu, określić jego problematykę, odnaleźć elementy znaczące dla odczytania utworu, a następnie wyszukać odpowiednie konteksty (teksty kultury) przydatne do opracowania zagadnienia wskazanego w poleceniu, a więc porównać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych tekstach kultury.

Na co zatem zwrócić uwagę uczniów? Przede wszystkim na to, w jaki sposób powinni pracować z tekstem. Niewątpliwie przydatna do tego będzie metoda close reading, o której jakiś czas temu pisałam już na moim blogu. Informacje na ten temat znajdziecie TUTAJ.

Zacznijmy od tekstu epickiego. Oto najistotniejsze rzeczy, o których warto pamiętać:

-         problematyka tekstu w kontekście tematu rozprawki;

-         nawiązania literackie i kulturowe w utworze, np. odwołania do tradycji, związek ze światopoglądem epoki, odniesienia do biografii autora, aluzje literackie;

-         gatunek literacki;

-         rodzaj narracji i pozycja narratora względem wydarzeń;

-         fabuła fragmentu (oraz odniesienie do całości utworu w kontekście lektury obowiązkowej) w odniesieniu do tematu rozprawki; NIE STRESZCZENIE FRAGMENTU!

-         keacje bohaterów – kim są, co robią, jak wyglądają, co mówią i myślą, jakich dokonują wyborów;

-         sposób kreowania świata, rzeczywistości – realistyczny, groteskowy, fantastyczny;

-         język i styl tekstu, ale też język postaci;

-         interpretowanie tekstu w kontekście tematu oraz przyjętego stanowiska;

-  NIEDOPUSZCZALNE JEST PISANIE O WSZYSTKIM, STRESZCZANIE I STOSOWANIE OGÓLNIKÓW, tzw. WZMIANKOWANIA!

Praca z tekstem dramatycznym jest bardzo podobna. Tu należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:

-         problematyka tekstu w kontekście tematu rozprawki;

-         nawiązania literackie i kulturowe w utworze, np. odwołania do tradycji, związek ze światopoglądem epoki, odniesienia do biografii autora, aluzje literackie;

-         gatunek literacki;

-         tekst główny i poboczny – ten drugi często charakteryzuje postacie, wkazuje na miejsce i czas wydarzeń oraz ma duże znaczenie dla interpretacji utworu;

-         wydarzenia – istota konfliktu, tematyka rozmów, znaczenie fragmentu dla przebiegu całej akcji;

-         bohaterowie – ich zachowania i postawy w nawiązaniu do problemu wskazanego w poleceniu;

-         konwencja artystyczna – np. realizm, symbolizm, groteska;

-         język postaci jako element ich charakterystyki;

-         interpretowanie tekstu w kontekście tematu oraz przyjętego stanowiska;

-  NIEDOPUSZCZALNE JEST PISANIE O WSZYSTKIM, STRESZCZANIE I STOSOWANIE OGÓLNIKÓW, tzw. WZMIANKOWANIA!

Na koniec jeszcze moje rady dla piszących. Podaję je moim uczniom już w pierwszej klasie wraz z rysnotką, którą dla nich stworzyłam. Później już tylko o nich przypominam przy okazji każdej pracy pisemnej.

DEKALOG PISZĄCYCH!

1. Przeanalizuj uważnie temat rozprawki.
2. Dokładnie przeczytaj tekst literacki pod kątem tematu.
3. Sformułuj własne stanowisko – tezę lub hipotezę interpretacyjną.
4. Poszukaj w tekście argumentów, które potwierdzają Twoje stanowisko. PAMIĘTAJ! Utwór to nie argument!
5. Dobierz inne teksty, zgodne z poleceniem.
6. Każdy argument podsumuj jednym zdaniem.
7. W podsumowaniu wróć do tezy lub rozstrzygnij hipotezę. Sformułuj wnioski. W tym celu możesz wykorzystać wnioski cząstkowe.
8. Pamiętaj o właściwej kompozycji pracy i odpowiednich proporcjach.
9. Zwracaj uwagę na poprawność rzeczową. Kardynalny błąd, świadczący o nieznajomości dzieła, może zdyskwalifikować Twoją pracę.
10. Dbaj o poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną.

Przestrzegając powyższych zasad, z pewnością zdasz bez problemu!

Mam nadzieję, że stworzony przeze mnie materiał przyda się Wam. Wkrótce wpis na temat sposobów pisania interpretacji tekstu poetyckiego na maturze.

                                                                                        Agata Karolczyk-Kozyra

Bibliografia:

1. Informator maturalny CKE; Język polski.

2.Teraz matura. Język polski. Zadania i arkusze maturalne.