CLOSE READING? A CO TO TAKIEGO?

Pierwszy raz z pojęciem „Close Reading” spotkałam się podczas rozmowy z bardzo zdolnym uczniem z mojej szkoły. Opowiedział mi on o metodzie interpretowania tekstu literackiego, z którą został zapoznany przez pewnego profesora w trakcie obozu naukowego dla młodzieży szczególnie uzdolnionej. Przyznam szczerze, że pojęcie było mi zupełnie obce, jednak chęć nauczenia się czegoś nowego była tak silna, że zaczęłam szukać informacji na ten temat. Nie było to łatwe, gdyż w Polsce jest to technika, o której niewiele się mówi. Większość stron, które znalazłam w Internecie niestety jest po angielsku, zatem zapoznanie się z niniejszą metodą wymagało nieco wysiłku i czasu. Udało się jednak, dzięki czemu z dużym entuzjazmem zamierzam od września wprowadzać „Close Reading” na moich lekcjach języka polskiego :)

Czym jednak jest „Close Reading” i na czym polega?

Samo określenie „Close Reading” tłumaczone jest jako „blisko tekstu”, jest to metoda czytania bez wychodzenia w rzeczywistość pozatekstową. Podstawowym elementem badań literackich staje się tu interpretacja, która jest istotniejsza niż historia literatury czy poetyka. Taka interpretacja tekstu to próba wydobycia jego wieloznaczności i wewnętrznej samoistności, bez skupiania się początkowo na różnych kontekstach. Zgodnie z założeniami brytyjsko-amerykańskiej szkoły teoretycznoliterackiej zwanej „Nową Krytyką” krytyk przy badaniu dzieła nie zajmuje się intencjami autora (antyintencjonalizm) oraz skupia się na samym dziele (ergocentryzm). Interpretując zatem utwór metodą „close reading”, ściśle skupiamy się na tym „co mówi tekst?”.

Bardzo istotne są tu etapy pracy...

Zaczynamy od dwukrotnego wolnego przeczytania tekstu. Pierwszego czytania może dokonać głośno nauczyciel, drugiego uczniowie samodzielnie. Po pierwszym czytaniu uczeń powinien być w stanie odpowiedzieć na pytania przypominające, np. co się wydarzyło, co jest tematem tekstu? Następnie uczniowie zakreślają w utworze słowa, których znaczeń nie są pewni (metafory, symbole, etc.) oraz próbują je rozszyfrować. Istotne jest tu, by pracować bezpośrednio na tekście, używając dodatkowo kolorów, zgodnie z zasadą myślenia wizualnego (sketchnoting). Po ponownym przeczytaniu tekstu, uczniowie sporządzają notatki na marginesie oraz podkreślają kluczowe słownictwo.

Drugi etap interpreatacji utworu to analiza języka, narracji, a dopiero na końcu kontekstu. Uczeń odpowiada na trzy kluczowe pytania:

• Co mówi tekst? (treść)
• Jak mówi tekst? (język, narracja)
• Co to znaczy?

Potwierdzeniem jego wypowiedzi jest zebrany z utworu materiał dowodowy. W celu lepszego zrozumienia tekstu uczniowie rozmawiają ze sobą w parach lub zespołach na temat własnych refleksji. W finale należy ponownie przeczytać interpretowany tekst, by móc dokonać podsumowania interpretacji lub odpowiedzieć na trudniejsze pytania.

Większość polonistów, podobnie jak ja, nieświadomie zapewne wykorzystuje elementy tej metody przy interpretacji tekstu. Można jednak nieco ulepszyć swoje działania. Dodatkowo, to co istotne, „Close Reading” może być wykorzystany nie tylko przy interpretacji dzieła literackiego, ale też przy kształceniu umiejętności czytania ze zrozumieniem. Warto wykorzystać niniejszy sposób do pracy nad tekstem informacyjnym. Uczniowie bardzo często mają problem z czytaniem ze zrozumieniem, o czym świadczy niewielka ilość punktów zdobywanych przez nich w części testowej podczas egzaminu maturalnego. Dużą trudność sprawia też napisanie streszczenia logicznego. Pracując techniką „Close Reading”, uczniowie są w stanie lepiej zrozumieć tekst. Warto pokazać im, że po przeczytaniu należy określić jego główną myśl, a następnie dokładnie przeanalizować wszystkie jego części, wybierając z nich treści najistotniejsze. Najważniejsze jednak jest, by cały czas „pozostawać” w tekście.

Metod interpreatacji utworu jest wiele... Zadaniem polonisty jest jednak pokazanie, że należy to robić wnikliwie, szukając różnych rozwiązań oraz zwracając uwagę na wieloznaczność danego tekstu. Wychodzenie poza utarte schematy pozwala bowiem rojwijać kreatywność każdego młodego człowieka.

                                                                                         

                                                                                                                      Agata Karolczyk-Kozyra

Źródła:

1.            Close Reading, Grade 10, https://www.youtube.com/watch?v=XFRClI2q18Y

2.            Complete Lesson: Modeling Close Reading of Short Texts, https://www.youtube.com/watch?v=HDfv3B_JZQo

3.            How to do a Close Reading – TeachLikeThis, https://www.youtube.com/watch?v=I_hhMeE7Osw

4.            Interpreatacja utworu literackiego, https://pl.wikipedia.org/wiki/Interpretacja_utworu_literackiego

5.            Anna Nasiłowska, Herezje – wokół biografizmu i antybiografizmu, www.nasilowska.archirek.pl