Poezja drugiej wojny światowej do najłatwiejszych nie należy, dlatego trzeba ją omówić w pełni świadomie i z właściwą powagą. Jak zatem to zrobić, by z jednej strony ukazać grozę, okrucieństwo wojny i nie stracić jej powagi, a z drugiej zainteresować uczniów i ułatwić im zrozumienie tekstu?
Na zajęcia poświęcone poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego przeznaczam minimum trzy godziny lekcyjnej, podczas których zapoznaję uczniów z biografią poety jako przedstawiciela swojego pokolenia, omawiam wiersze: "Pokolenie", "Niebo złote ci otworzę" i "Elegia o... [chłopcu polskim]", a także przypominam zasady interpretowania plakatów w oparciu o plakat do filmu "Baczyński". Lekcję pierwszą rozpoczynam od obejrzenia zapowiedzi filmu Kordiana Piwowarskiego o poecie [link tutaj]. Następnie proszę uczniów o podzielenie się refleksjami na temat tego, co zobaczyli. Zwracam uwagę, że Baczyński to jeden z przedstawicieli pokolenia Kolumbów oraz wyjaśniam, skąd wzięła się ta nazwa. Chcąc przybliżyć sylwetkę twórcy, rozdaję karty pracy z zadaniem i proszę, by uczniowie wykonali je w parach.
Porównaj cztery źródła informacji o życiu Krzysztofa Kamila Baczyńskiego – zawarte w nich treści i formę przekazu. Które źródło jest według Ciebie
najciekawsze? Odpowiedź uzasadnij.
Strona
|
Treści
|
Forma
|
Wikipedia, hasło:
Krzysztof Kamil Baczyński
|
||
Culture.pl, hasło:
Krzysztof Kamil Baczyński
|
||
www.baczynski.art.pl |
||
www.polskieradio.pl artykuł: Krzysztof Kamil Baczyński - poeta, który zamienił pióro na karabin. |
Kolejnym etapem pracy jest analiza i interpretacja utworu "Pokolenie". Po lekturze wspólnie wyodrębniamy trzy części utworu i nadajemy im tytuły. Na tablicy w formie "rysnotki" zapisujemy dwa obrazy świata (pierwszy idylliczny: bujna przyroda, dorodne kłosy, środek lata, ziemia wydająca obfity plon; drugi obraz wojennego kataklizmu: drapieżne chmury, obcięta głowa zwisająca z gałęzi, wszechobecność śmierci, bólu, cierpienia, napięcie, strach, krzyki ). W takiej notatce ważną rolę odgrywają barwy, które mają ukazać kontrast między obrazami.
Następnie przechodzimy do charakterystyki pokolenia, zwracając uwagę na kluczowe słowa: "Nas nauczono... Nie ma miłości... Nie ma litości... Nie ma sumienia... Trzeba zapomnieć...". Podkreślam tu rolę formy gramatycznej, która wskazuje na narzucenie określonych wartości. Tłumaczę wpływ wojny na ukształtowanie jednostki bezwzględnej, okrutnej, odrzucającej wartości moralne, kierującej się instynktem, niemal zwierzęcym. Rozdaję uczniom małe kartki samoprzylepne i proszę, by napisali na nich obraz ludzi przedstawionych w utworze, swoich rówieśników. Młodzież przykleja karteczki w kole narysowanym na tablicy, po czym pod kierunkiem nauczyciela omawia obraz pokolenia wykreowany przez Baczyńskiego.
Na koniec, jako podsumowanie pracy nad wierszem, wykorzystujemy metaplan i odpowiadamy na pytania: Jak było? Jak być powinno? Dlaczego nie było tak, jak powinno być? Po tym proszę uczniów, by postawili tezę interpretacyjną do wiersza.
Kolejne dwa teksty omawiam w kontekście poetyki Baczyńskiego. Zwracamy szczególną uwagę na bogactwo metaforyki oraz liczne kontrasty. Każdy z wierszy poprzedzam obejrzeniem i wspólnym odsłuchaniem interpretacji utworów poety. "Niebo złote ci otworzę" słuchamy w wykonaniu Ewy Demarczyk [link tutaj], a "Elegię o...[chłopcu polskim]" w aranżacji Ewy Wencel [link tutaj].
Na koniec zajęć przypominam uczniom sposób interpretowania plakatu i zadaję pytanie typu maturalnego (autor WSiP): W jaki sposób Krzysztof Kamil Baczyński opisywał losy swoje i swojego pokolenia, a jak poetę przedstawiają współcześni? Rozważ problem, odwołując się do wiersza "Pokolenie" oraz plakatu i kadru z biograficznego filmu o poecie w reżyserii Kordiana Piwowarskiego z 2013 r.
Podczas omawiania zwracamy uwagę na to, że plakat do filmu przedstawia tytułowego bohatera. Nie jest to jednak zwykłe zdjęcie, ponieważ postać poety przypomina szkic do popiersia – rzeźby, jaką, szczególnie w antycznych czasach, tworzono, aby pośmiertnie uhonorować wybitnych mężów: bohaterskich władców, słynnych filozofów. Wyeksponowanie twarzy Baczyńskiego służy swoistej heroizacji poety. Z kolei wstawienie na tle postaci i wokół niej małych liter (zapewne z wierszy Baczyńskiego) można odczytać jako próbę przekazania, że poeta własnymi utworami zbudował własny wizerunek mający wartość trwałego pomnika.Kadr z filmu natomiast przedstawia bohatera stojącego wraz z innymi młodymi ludźmi na klatce
schodowej. Biało-czerwone opaski wskazują na to, że to powstańcy, więc akcja na pewno toczy się w trakcie powstania warszawskiego, którego uczestnikiem był Baczyński i podczas którego zginął. Ujęcie mężczyzny stojącego wraz z innymi, ale jednak – osobno, może nasuwać odbiorcy skojarzenia dotyczące samotności lub wyjątkowości bohatera. Baczyński zatopiony jest w lekturze. Otwarta książka w jego rękach może przypominać, z jednej strony, o jego zainteresowaniu literaturą, z drugiej zaś – symbolizować niejako odcięcie się od świata wojny, śmierci, okrucieństwa.Interpretując oba obrazy wykorzystujemy zatem wiedzę zdobytą na temat biografii poety.
A jakie są Wasze pomysły na lekcje z poezji Baczyńskiego? Podzielcie się nimi w komentarzach.
Agata Karolczyk-Kozyra
Komentarze
Prześlij komentarz