Pomysł na kolejną lekcję języka polskiego jest wynikiem mojego udziału w Letniej Akademii organizowanej przez Polską Akcję Humanitarną. Wiąże się on także ściśle z realizacją podstawy programowej, zarówno w liceum trzyletnim, jak i czteroletnim.
Analizując nową podstawę programową, czytamy:
1. We wstępie:
Celem kształcenia ogólnego w liceum ogólnokształcącym i technikum jest:
- łączenie zdolności krytycznego i logicznego myślenia z umiejętnościami wyobrażeniowo-twórczymi;
- rozwijanie wrażliwości społecznej, moralnej i estetycznej;
- rozwijanie narzędzi myślowych umożliwiających uczniom obcowanie z kulturą i jej rozumienie;
2. W podstawie programowej języka polskiego:
Kształcenie literackie i kulturowe:
- rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe: określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości;
- porównuje utwory literackie i ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
Tworzenie i wypowiedzi. Mówienie i pisanie.
- reaguje na przejaw agresji językowej
Powyższe założenia PP możemy zrealizować podczas dwugodzinnej lekcji na temat "Innego". Teksty, które warto wykorzystać to fragmenty "Przypadków Robinsona Kruzoe"Daniela Defoe, "Jadra ciemności" Josepha Conrada, "Hebanu" Ryszarda Kapuścińskiego lub "Podróży z Herodotem".
Lekcję rozpoczynamy od swobodnej rozmowy na temat Afryki i sposobów postrzegania jej przez uczniów. Nie podajemy tematu lekcji, robimy to dopiero po zakończeniu rozmowy. Nie podajemy też celów lekcji, gdyż poprosimy o to uczniów na późniejszym etapie. Podczas rozmowy nie komentujemy wypowiedzi, nie wypowiadamy się. Po krótkiej rozmowie wspólnie oglądamy krótki film prezentujący Muzeum Arkadego Fiedlera.
Po zakończeniu tej części zajęć podajemy uczniom temat: "Spotkanie z Innym w kulturze, czyli zmień perspektywę." i prosimy, by spróbowali wyjaśnić pojęcie "Inny". Zwracamy także uwagę na zastosowanie wielkiej litery w zapisie słowa. Po tym wspólnie tworzymy definicję, zwracając szczególną uwagę na to, że poziom otwartości i tolerancji danej kultury mierzy się stopniem akceptacji Innego.
Następnie prosimy uczniów o przeczytanie wybranych fragmentów tekstów i zaznaczenie w nich sposobu opisywania rdzennych mieszkańców Afryki oraz o refleksję. Jeśli uczniowie nie zwrócą na to uwagi, naprowadzamy ich na kwestię wartościowania. Wprowadzamy przy tej okazji także pojęcie etnocentryzmu (postrzeganie i wartościowanie świata z wąskiej perspektywy własnej kultury etnicznej; wszystko, co inne, obce jest z tej perspektywy gorsze i groźne).
W kolejnym etapie lekcji mówimy uczniom o pojęciu narracji jako sposobie rozumienia świata oraz o myśleniu stereotypowym. Swoją wypowiedź obrazujemy krótkim filmem "Jak mówić o większości świata?" przygotowanym przez PAH.
Po filmie wracamy do omówionych tekstów i ponownie prosimy uczniów o refleksję oraz pokazujemy dwa obrazy. Analizujemy je w kontekście zdobytej dotychczas wiedzy na temat narracji i stereotypów.
Na koniec stosujemy elementy metody "dociekań filozoficznych". Więcej o niej w artykule Małgorzaty Nowak Nauczanie przez dociekanie, czyli słów kilka o metodzie P4C. W różnych miejscach w klasie rozkładam cztery kartki z cytatami. W moim przypadku są to poniższe cytaty przygotowane przez PAH.
Uczniowie chodzą po klasie, czytają kartki i wybierają te cytaty, które im najbardziej odpowiadają. W zespołach tworzą pytania do tego, co wybrali. Na koniec wspólnie wybierają jedno z pytań do dyskusji. Wnioski z rozmowy swojego zespołu przedstawiają pozostałym osobom w klasie.
Formą zakończenia lekcji będzie określenie przez uczniów jej celów oraz refleksja na temat tego, na czym polega zmiana perspektywy wspomniana w temacie.
Agata Karolczyk-Kozyra
Komentarze
Prześlij komentarz