Cztery pomysły na setną rocznicę - zajęcia z Mickiewicza, Wyspiańskiego i Żeromskiego

Setna rocznica odzyskania niepodległości przez Polskę to wielkie święto narodowe, dlatego już na początku roku szkolnego warto zaplanować kilka działań związanych z jej celebrowaniem.

W dzisiejszym wpisie znajdziecie gotowe pomysły na wspólne świętowanie stulecia niepodległości w szkole ponadpodstawowej oraz włączenie w działania uczniów ostatnich klas szkoły podstawowej.

Dzięki zaplanowanym przedsięwzięciom zwiększy się świadomość młodego pokolenia na temat wydarzeń związanych z odbudową państwowości oraz wzmocni poczucie wspólnoty i jedności narodowej, poprzez promowanie podstawowych haseł takich jak: wolność, solidarność, poszanowanie godności i praw człowieka. Celem poniższych działań jest zaprezentowanie wieloletniej drogi Polaków do wolności, przyczyn jej utraty, a przede wszystkim ważnej roli poczucia wspólnoty i jedności narodowej.

We wszystkich działaniach stosowane są aktywizujące i nowatorskie metody nauczania oraz inspirujące rozwiązania metodyczne.

Pomysł 1

Gra edukacyjna „Ślady filomatów i filaretów w naszej szkole”.

Szkoła, w której pracuję nosi imię Tomasza Zana, dlatego pierwszy pomysł dotyczy współzałożyciela tajnych organizacji. Zajęcia te można wykorzystać jednak we wszystkich szkołach bez względu na imię patrona, zmieniając tylko ich tytuł oraz dostosowując do własnych potrzeb. Edukacyjna gra terenowa organizowana jest na terenie szkoły zgodnie z zasadami gamifikacji, a zaangażowani w nią są uczniowie klas pierwszych i drugich liceum oraz harcerze, będący uczniami szkoły. Gra polega na tym, że młodzież szuka zadań umieszczonych w różnych częściach budynku. Zadania w postaci kodów QR, przygotowane zostaną wcześniej przez uczniów klas drugich podczas lekcji języka polskiego. Ich tematem będą tajne organizacje filomatów i filaretów, których założycielami byli Adam Mickiewicz i Tomasz Zan oraz historia szkoły.

W ten sposób uczniowie klas drugich utrwalają wiedzę na temat tajnych organizacji działających na Litwie w XIX wieku, a uczniowie klas pierwszych poznają patrona szkoły oraz jej historię. Ponadto powyższe działania są zgodne z podstawą programową z zakresu języka polskiego.

Rolą harcerzy jest natomiast zapoznanie licealistów z hasłem filaretów „Ojczyzna, Nauka, Cnota”, które symbolizuje podążanie w dobrym kierunku, czyli zgodnie z ideałami prawa i przyrzeczenia harcerskiego. Na ramionach lilijki bowiem, która jest tradycyjnym symbolem przynależności do ZHP, znajdują się litery ONC. Jest to także sposób nawiązania do napisu znajdującego się na frontonie naszej szkoły „DEO PATRIAE LITTERIS” (Bogu Ojczyźnie Nauką) oraz jej łacińskich i greckich inskrypcji znajdujących się wewnątrz budynku. Ponadto uczniowie poznają cele działania tajnych organizacji i ich rolę w dążeniach niepodległościowych.

Uczniowie zostają wprowadzeni w tematykę gry oraz jej cele. Grupy poruszają się od stacji do stacji. Na każdej z nich czeka zadanie do wykonania (np. układanka, quiz, niedokończone zdania, reklama, wywiad, zagadka, etc.)

Pomysł 2

Tematyczna lekcja otwarta z wykorzystaniem „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego na temat „Polaków droga do wolności.”

Metody: myślografia, studium przypadku

Środki: konwencjonalne: tekst „Wesela”, podręczniki do języka polskiego; niekonwencjonalne: strój ludowy, stroje stylizowane na epokę, rekwizyty

Lekcja poświęcona tematyce i literaturze niepodległościowej przeznaczona jest dla uczniów klasy trzeciej liceum. Zajęcia oparte na analizie „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego skupiają się na zagadnieniach niepodległościowych. Lekcja odbywa się w nietypowej atmosferze, przy dźwiękach muzyki ludowej oraz w sali udekorowanej na styl chaty bronowickiej. Uczniowie są odpowiedzialni za przygotowanie wystroju, zgodnego z opisem dekoracji w didaskaliach. Dodatkowo nauczyciel może poprowadzić lekcję w stroju z epoki lub stroju ludowym. Zajęcia dotyczą przede wszystkim relacji w społeczeństwie polskim oraz walk narodowo-wyzwoleńczych. Główną metodą pracy jest studium przypadku, które jako jedna z metod problemowych, pozwoli uczniom zrozumieć powody podziałów społecznych narodu polskiego na przełomie XIX i XX wieku. Karty pracy do zadania stworzone są w postaci „rysnotek”.

Opis metody „studium przypadku”: Temat lekcji zostaje opracowany na podstawie faktów historycznych. Nauczyciel przygotowuje obiektywny opis przypadku w postaci krótkiego, zwięzłego tekstu. Uczniowie zapoznają się ze studium przypadku zespołowo, a następnie omawiają go i wyciągają wnioski. Nauczyciel może zadać pytania ukierunkowujące odpowiedzi, np.: Co się wydarzyło?, Jakie były reakcje na wydarzenie?, Jakie były dobre i złe strony opisywanej sytuacji? Czy rozumiemy, dlaczego jest taki efekt?, Jakie wnioski można wysnuć z tego przypadku?, Czego możemy się z niego nauczyć?

Etapy studium przypadku:

-         diagnoza – zapoznanie się przez uczniów z opisem przypadku

-         poszukiwanie rozwiązań

-         prognozowanie następstw – próby przewidywania następstw proponowanych rozwiązań

-         dyskusja nad przyjętym rozwiązaniem – prezentacja rezultatów pracy, uzasadnienia, wymiana opinii

-         adaptacja do rzeczywistych warunków – na ile wypracowane rozwiązania dają się zastosować w innych przypadkach.

Pomysł 3

Lekcja pokazowa z zakresu języka polskiego dla uczniów klasy siódmej szkoły podstawowej na temat „W obronie wolności.” Lekcja oparta na „Reducie Ordona”.

Metody: myślografia, gra dydaktyczna – decydowanie, porządek czasowy, gra dydaktyczna - wspinaczka

Środki: konwencjonalne: tekst „Reduty Ordona”, podręczniki do języka polskiego; niekonwencjonalne: gry edukacyjne, utwór muzyczny „Wolność kocham i rozumiem”

Lekcja ma charakter zajęć interdyscyplinarnych z zakresu języka polskiego i historii, dlatego może zostać przeprowadzona wspólnie przez nauczycieli obu przedmiotów. Skupia się tematycznie na zagadnieniach niepodległościowych, takich jak walki narodowo-wyzwoleńcze. Tekst, który jest pod czas niej omawiany to „Reduta Ordona” Adama Mickiewicza. Podczas realizacji tematu wykorzystywane są aktywizujące metody nauczania, w tym gry dydaktyczne, które charakteryzują się atrakcyjnością i wartościowością oraz kończą się refleksją uczestników. Zajęcia zmierzają do wyciągnięcia wniosku, że wolność jest wartością, którą należy pielęgnować i o którą należy dbać. Podczas ich trwania uczniowie mogą sporządzać notatki za pomocą „myślografii”. Lekcja kończy się odsłuchaniem piosenki „Wolność kocham i rozumiem”.

Opis metod:

-         gra dydaktyczna „decydowanie” – gra na zasadzie „połącz w pary”. Uczniowie otrzymują zestawy kart, na których znajdują się zdania, wyrazy, definicje, obrazy, etc. Ich zadaniem jest pogrupowanie, połączenie w pary według zasady: pytania – odpowiedzi, wyrazy i ich definicje, wyrazy i ich opis.

-         porządek czasowy – uczniowie indywidualnie lub w zespołach układają we właściwej kolejności zdarzenia z tekstu

-         gra dydaktyczna „wspinaczka” – uczniowie w parach otrzymują plansze do wspinaczki oraz pionki (np. kolorowe guziki). Nauczyciel zadaje pytania zamknięte typu „prawda- fałsz” związane z treścią omawianego tekstu. Uczniowie przesuwają się po planszy po udzieleniu prawidłowej odpowiedzi. Dokonują tego w parach posługując się kartami z twierdzeniami „prawda - fałsz”. Mogą również grać w parach losując kolejno pytania. Wygrywa osoba lub para, która najszybciej dotrze na górę.

Pomysł 4

Dzień z „Przedwiośniem” Stefana Żeromskiego pod hasłem „Którędy droga? Projekty odrodzonego państwa polskiego.”

Metody: praca z tekstem literackim, praca z tekstem źródłowym, dyskusja: poker kryterialny

Środki: konwencjonalne: tekst „Przedwiośnia”, podręczniki do języka polskiego, teksty źródłowe, karty pracy; niekonwencjonalne: karty i plansze niezbędne do przeprowadzenia dyskusji metodą poker kryterialny, film F. Bajona „Przedwiośnie”

Zajęcia przeznaczone są dla uczniów klas trzecich liceum, a ich celem jest poznanie literatury niepodległościowej. Młodzież zostaje podzielona na grupy, które z wykorzystaniem fragmentów powieści Stefana Żeromskiego oraz tekstów źródłowych poznają różne wizje reform odrodzonego państwa polskiego („szklane domy”, idee komunistów, reformy Szymona Gajowca). Następnie w grupach przygotowują argumenty mające przekonać pozostałych do określonych reform. Po tym nastąpi wymiana racji w ramach dyskusji metodą poker kryterialny. Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z wieloma projektami odrodzonego państwa oraz wybór najwłaściwszej drogi. Na koniec zaplanowana została projekcja filmu Filipa Bajona „Przedwiośnie”.

Metoda „poker kryterialny” zostanie opisana przeze mnie w oddzielnym poście.

Mam nadzieję, że „cztery pomysły na setną rocznicę” znów zainspirują Was do działania. 

                                                                                                                            Agata Karolczyk-Kozyra