Przejdź do głównej zawartości

MULTIMEDIALNE MODUŁY TEMATYCZNE, czyli o roli kontekstów i głośnego czytania w procesie edukacyjnym

W ostatnim czasie wielu nauczycieli wyraża opinię, że obecny kanon lektur szkolnych jest anachroniczny. Niestety muszę zgodzić się z tym stanowiskiem, ponieważ także dostrzegam, że wiele utworów trudno jest dostosować do współczesności, a tym samym trudno zrozumieć ich treść młodym ludziom. Istotą tego tekstu nie jest jednak próba podjęcia  tematu stosowności kanonu lektur szkolnych, a znalezienia sposobu na to, co zrobić, by pomóc uczniom w zrozumieniu tych anachronicznych tekstów, jak zachęcić ich do czytania dzieł literackich, a nie ich streszczeń. Warto też zwrócić uwagę na to, co mówi podstawa programowa i co zawarte jest w wymaganiach egzaminacyjnych. W "Informatorze maturalnym" opublikowanym w 2021 roku czytamy: "Podstawa programowa dla szkoły ponadpodstawowej w zakresie kształcenia literackiego i kulturowego akcentuje chronologiczny układ treści, który pozwala na poznawanie utworów literackich w porządku historycznoliterackim, z uwzględnieniem różnorodnych kontekstów. Położono w niej przede wszystkim nacisk na czytanie utworów literackich, natomiast inne teksty kultury stanowią dopełnienie rozważań nad literaturą. Związane z nimi wymagania szczegółowe z obszaru Odbiór tekstów kultury dotyczą dwóch aspektów: umiejętności odczytania i wykorzystania tekstów kultury z różnych dziedzin sztuki oraz rozumienia tekstów nieliterackich". Wynika z tego jasno, że uczeń powinien znać nie tylko tekst literacki, ale też umieć dobrać do niego właściwy kontekst.

Tu pomóc mogą multimedialne moduły tematyczne (MMT). Jest to metoda nauczania polegająca na łączeniu głośno odczytanego (w całości lub w dużych fragmentach) tekstu literackiego np. z powiązanym z nim tematycznie filmem lub spektaklem teatralnym. W skład nauczania mogą wchodzić: epika, liryka, dramat, malarstwo, multimedia, a także kształcenie językowe. 

Zadaniem różnorodnych kontekstów jest aktualizacja i pogłębianie rozumienia literackiego utworu poznanego jako pierwszy i zestawianie go z powiązanymi z nim tematycznie kontekstami. Wspólne głośne czytanie z uczniami trudnych lektur pozwala im na zrozumienie dzieła, a tym samym na zapamiętanie jego treści i poznanie świata przedstawionego utworu. Warto też zastanowić się, co w oznacza pojęcie "trudna lektura"? Może to znaczyć, że jest trudna w odbiorze, trudna w zrozumieniu treści, np. ze względu na liczne opisy. Może być też trudna ze względu na deficyty ucznia, takie jak problemy z zapamiętywaniem, brak umiejętności czytania ze zrozumieniem, ograniczone postrzeganie. Nie ulega jednak wątpliwości, że trudno przyswoić i zapamiętać coś, czego się nie rozumie. 

Multimedialne moduły tematyczne mogą być konstruowane przez nauczyciela i uczniów z różnych tekstów, w zależności od potrzeb. Należy jednak pamiętać, że w metodzie tej ważniejsze jest czytanie niż omawianie problematyki, języka bohaterów, świata przedstawionego itp. Jak wiemy, podczas lekcji nie możemy przeznaczyć zbyt dużej ilości czasu na głośne czytanie utworów literackich, przeżywanie ich i rozmowę o nich, jednak w tej metodzie jest to niezwykle istotne. 

Zdalne nauczanie pokazało, że uczniowie mają problemy z koncentracją i skupieniem uwagi na dłuższym tekście. Długotrwałe, przymusowe spędzanie czasu przed komputerem nie sprzyja zatem jeszcze czytaniu lektur szkolnych, dlatego szczególnie te trudne, anachroniczne teksty warto czytać wspólnie. Dzięki temu uczniowie znacznie więcej zapamiętują i rozumieją. Dodatkowo taką formę pracy możemy wzbogacić o zadawanie pytań do tekstu przez uczniów. W ten sposób będziemy kształcić także umiejętność, która sprawia uczniom sporo problemów.

Jak ułatwić zatem uczniom zrozumienie trudnych lektur? Przede wszystkim stosować aktywizujące metody nauczania, wykorzystywać narzędzia TIK atrakcyjne dla ucznia, stosować szeroko rozumianą wizualizację, pomagać odkrywać literaturę i doświadczać jej, pozwalać na oddanie uczuć, emocji, które towarzyszą lekturze konkretnego utworu (w tym negatywnych) i wreszcie wspólnie czytać utwór, zgodnie z zasadą MMT. Jak to zorganizować? Możemy czytać w trakcie lekcji w klasie lub na świeżym powietrzu, na długiej przerwie po fragmencie, zorganizować wieczorne czytanie lub online. 

Kilka dni temu na zaproszenie Pani Doktor Małgorzaty Gajak-Toczek z Uniwersytetu Łódzkiego miałam okazję opowiedzieć studentom Wydziału Filologicznego oraz zaproszonym nauczycielom z Łodzi o moich sposobach pracy z tekstem literackim na lekcjach języka polskiego. To właśnie tu po raz pierwszy opowiadałam na czym polegają multimedialne moduły tematyczne, pokazując jednocześnie jak ważną rolę w odczytaniu dzieła pełnią konteksty i nawiązania.

 
Na koniec warto dodać, że MMT możemy łączyć z różnymi metodami, technikami i strategiami edukacyjnymi. Poniżej kilka pomysłów, których opis znajdziecie na blogu:
Inspiracji, jak widać, jest wiele. Najważniejsze jednak, by każdorazowo pamiętać o słowach Alberta Einsteina: "Nauka w szkołach powinna być prowadzona w taki sposób, aby uczniowie uważali ją za cenny dar, a nie za ciężki obowiązek."


                                                                                                Agata Karolczyk-Kozyra
                                                                                               Kreatywny polonista

Bibliografia:

Elżbieta Kotarba, Multimedialny moduł tematyczny (MMT), czyli o głośnym czytaniu jako aksjologicznej edukacji na lekcjach polskiego w szkole średniej, dostępny [online] https://www.researchgate.net/publication/349498459_Multimedialny_modul_tematyczny_MMT_czyli_o_glosnym_czytaniu_jako_aksjologicznej_edukacji_na_lekcjach_polskiego_w_szkole_sredniej  

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

PIERWSZA LEKCJA, czas start!

Nowy rok szkolny zbliża się wielkimi krokami, dlatego warto zastanowić się nad pierwszą lekcją i to właśnie jej poświęcony jest dzisiejszy wpis. Wielu polonistów, zwłaszcza tych, którzy zaczynają pracę w szkole, zastanawia się jak zacząć, by było ciekawie, inaczej niż zwykle, by zrobić dobre wrażenie na uczniach, z którymi zaczyna się pracę. To już nie te czas, kiedy to nauczyciel, wchodząc do klasy, budził strach i swoją osobą sprawiał, że natychmiast robiło się cicho. Ci, którzy robią tak nadal, z pewnością nie będą się cieszyć autorytetem wśród młodych ludzi. Dziś nauczyciel musi być kreatywny, to tutor [1] lub coach [2] , a może nawet tutor i coach jednocześnie, dlatego już od pierwszych zajęć musi jasno określić cele współpracy z uczniami. Nie od dziś wiadomo, że pierwsza lekcja z reguły poświęcona jest zaprezentowaniu przedmiotowego systemu oceniania oraz zapoznaniu z kanonem lektur na dany rok szkolny. Można ją jednak urozmaicić na kilka sposobów. Otrzymując nową klasę...
4 komentarze
Czytaj więcej

11 listopada - scenariusz uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości "Nie ma sprawy ważniejszej niż Polska"

Rocznica odzyskania niepodległości to jedno z najważniejszych świąt w kalendarzu szkolnym, ponieważ kształtuje postawy patriotyczne i uczy szacunku do historii ojczystej. Wpisuje się zatem nie tylko w rozwijanie kompetencji kluczowych, ale przede wszystkim w realizację założeń polityki oświatowej państwa. O różnych pomysłach na świętowanie Dnia Niepodległości pisałam już tutaj , tutaj i jeszcze tutaj . Na podanych stronach znajdziecie nie tylko opisy uroczystości szkolnych, ale też gotowe pomysły na lekcje otwarte i pokazowe, gry edukacyjne i wieczory filmowe. W mojej szkole niemalże od piętnastu lat z okazji Narodowego Święta Niepodległości odbywa się uroczysta akademia o randze powiatowej, w której uczestniczą władze powiatowe i miejskie oraz społeczność szkolna. Przygotowanie co roku nowego scenariusza, utrzymującego wysoki poziom, to trudne wyzwanie, dlatego zawsze pod uwagę fakt, by był on przygotowany tak, aby młodzież licealna  zainteresowała się tym, co dzieje się ...
2 komentarze
Czytaj więcej

JAK PRACOWAĆ METODĄ STACJI ZADANIOWYCH na lekcjach języka polskiego?

Cieszę się, że zaglądacie na mojego bloga i szukacie tu inspiracji. Dziś pomysł uniwersalny, który można wykorzystać na każdym poziomie edukacyjnym. Metodę tę poznałam dzięki nauczycielom języka polskiego, którzy udzielają się w grupach dla polonistów  na Facebooku. Stacje zadaniowe, bo o nich mowa, to jedna z ciekawszych metod aktywizujących, która polega na zmienności zadań, sposobu ich wykonania oraz na dosłownej zmianie miejsca pracy. Uczniowie pracują na przygotowanych wcześniej stanowiskach, zawierających zadania z określonej partii materiału. Podczas lekcji nauczyciel jest wyłącznie obserwatorem. metoda ta zachwyciła mnie do tego stopnia, że często wykorzystuję ją podczas zajęć. Pracuję nią chętnie, ponieważ widzę, że uczniom również się podoba. Stacje zadaniowe często pomagają utrwalić i usystematyzować nam wiedzę na temat omawianych lektur. Jak przygotować się zatem do pracy metodą stacji zadaniowych? Oto kilka praktycznych wskazówek: 1. Należy odpowiednio przy...
5 komentarzy
Czytaj więcej