Przejdź do głównej zawartości

Metoda PQ4R, czyli jak uczyć czytania ze zrozumieniem

Po trzytygodniowej przerwie wracam do Was. Szukając pomysłu na nowy wpis, zastanawiałam się, czy powinnam się odnieść do strajku nauczycieli. Postanowiłam jednak nie pisać na ten temat, stąd moje trzytygodniowe milczenie. Nie chcę, by na moim blogu pojawiła się dyskusja, czy strajk był słuszny, czy nie. Chcę wyciszać negatywne emocje, a nie je rozbudzać. Myślę, że za dużo przykrych słów padło zarówno pod adresem strajkujących, jak i niestrajkujących. Wielu z nas podcięto skrzydła, dlatego należy poszukać nowych i rozbudzić swoją kreatywność, bo tego oczekują od nas nasi uczniowie. Utwierdziły mnie w tym słowa moich maturzystów, którzy kończąc dwa dni temu szkołę, dziękowali mi za to, że „rozbudzałam ich kreatywność i uczyłam myślenia”.

Zatem do dzieła! Dzisiejszym wpisem rozpoczynam cykl tematów poświęconych różnym technikom nauczania oraz sposobom wykorzystywania ich podczas lekcji, nie tylko języka polskiego. Tematyka ta wpisuje się w bardzo istotną kwestię KOMPETENCJI KLUCZOWYCH, bowiem zgodnie z polityką oświatową państwa uczeń powinien umieć się uczyć. Istotne jest więc, by nauczyciel nie tylko przekazywał wiedzę, robił to w ciekawy sposób, ale też, by uczył jak należy się uczyć. Z własnego doświadczenia wiem, że przełomem w tym zakresie jest klasa czwarta szkoły podstawowej. Dziecko, które kończy klasę trzecią nagle zostaje zarzucone ilością przedmiotów, materiału i jeśli wówczas nie pokaże mu się, w jaki sposób należy przyswajać wiedzę, to z góry skazane jest na porażkę. I tu olbrzymia rola zarówno nauczycieli, jak i rodziców. Ale to już inna kwestia...


Przechodząc do meritum chciałabym Wam dziś zaprezentować jedną z technik efektywnego czytania, zwaną Metodą PQ4R. Warto nią pracować ze starszymi uczniami szkoły podstawowej oraz z uczniami szkoły ponadpodstawowej. Dzięki niej rozwijane są umiejętności czytania ze zrozumieniem, ale też przetwarzania i przyswajania tekstu. W połączeniu z nauką w parach metoda ta może przynieść bardzo wiele korzyści. Czytanie ze zrozumieniem, jak ogólnie wiadomo, sprawia uczniom wiele trudności, dlatego należy go uczyć różnymi sposobami.
Metoda PQ4R jest szczególnie skuteczna w sytuacjach, w których chcemy przyswoić wszystkie informacje zawarte w tekście, a nie tylko go przeczytać. Warto wykorzystać ją na przykład wprowadzając w szkole ponadpodstawowej nową epokę. Dzięki tej technice uczniowie nie tylko zrozumieją materiał, ale też zapamiętają go na dłużej lub uporządkują swoją wiedzę. Skrót PQ4R określa sześć etapów działania:

  1. Preview – PRZEJRZENIE
  2. Questions – STAWIANIE PYTAŃ
  3. Read – CZYTANIE
  4. Reflect – REFLEKSJA
  5. Recite – RECYTOWANIE
  6. Review - PODSUMOWANIE
Lekcja przeprowadzona metodą PQ4R w oparciu o dowolny tekst naukowy lub popularnonaukowy z podręcznika do języka polskiego do szkoły ponadpodstawowej.

  1. PRZEJRZENIE
Prosimy uczniów, by pobieżnie przejrzeli tekst z podręcznika i zorientowali się w poruszanej tematyce. Ich zadaniem jest, by już na etapie czytania podzielili tekst na kilka partii i zaznaczyli w nim najważniejsze zagadnienia. Następnie każdą partię opracowują w następujący sposób:
-         sporządzają notatkę wizualną (rysnotkę, grafikę, diagram, etc.)
-         wyjaśniają koledze z ławki, jakie informacje zawiera grafika

  1. STAWIANIE PYTAŃ
Do poszczególnych fragmentów tekstu uczniowie samodzielnie formułują odpowiednie pytania, porządkując w ten sposób nowe informacje. Warto podpowiedzieć uczniom, że jeżeli w tekście znajdują się śródtytuły, to mogą być one pomocne w tworzeniu pytań. Należy też zaznaczyć, że wszystkie pytania powinny mieć charakter pytań otwartych – od ogółu do szczegółu.

  1. CZYTANIE
Uczniowie czytają tekst ponownie. Tym razem jest to czytanie uważne, szczegółowe. Przy okazji próbują odpowiadać na postawione przez siebie pytania. Następnie mogą ponownie pracować w parach, udzielając odpowiedzi na pytania przygotowane przez kolegę.

  1. REFLEKSJA
Podczas tej fazy uczniowie otrzymują chwilę na własną refleksję. Prosimy, by zastanowili się nad własnymi przykładami, podzielili przemyśleniami i rozwiali wątpliwości. Często  tu także okazuje się, że do tekstu można zadać nowe pytania, które warto wówczas zanotować.

  1. RECYTOWANIE
Po zakończeniu dotychczasowej pracy uczniowie w czteroosobowych zespołach dzielą się zdobytą wiedzą. Własnymi słowami przedstawiają to, co wyczytali z tekstu. Dzięki temu są w stanie wykryć ewentualne braki lub korzystając z przekazu kolegów zapamiętać to, z czym mieli największe problemy.

  1. PODSUMOWANIE
W podsumowaniu uczniowie jeszcze raz przeglądają tekst oraz zgromadzony materiał. Te wielokrotne powtórki sprawią, że nowy materiał dobrze się utrwali w pamięci.

Inny pomysł na wykorzystanie metody PQ4R podczas lekcji to praca z przykładowym tekstem z arkusza maturalnego.

Rozdajemy uczniom tekst, który zawarty jest w arkuszu maturalnym w części I „Czytanie ze zrozumieniem”. Uczniowie pracują metodą PQ4R. Na koniec rozdajemy uczniom polecenia do tekstu z arkusza i prosimy o ich rozwiązanie. Szybko okaże się, że dobra znajomość tekstu zaprocentuje prawidłowymi odpowiedziami.

A co Wy sądzicie na temat tej metody? Jakie są Wasze pomysły na jej wykorzystanie? Podzielcie się swoimi refleksjami w komentarzach. Zachęcam także do lektury wpisu na temat metody Close reading oraz sposobu tworzenia streszczenia logicznego.

                                                                                                Agata Karolczyk-Kozyra

Inspiracja:
Techniki uczenia się. Jak efektywnie przyswajać wiedzę., Wydawnictwo REA-SJ, Łódź 2016
Zdjęcia z Internetu

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

PIERWSZA LEKCJA, czas start!

Nowy rok szkolny zbliża się wielkimi krokami, dlatego warto zastanowić się nad pierwszą lekcją i to właśnie jej poświęcony jest dzisiejszy wpis. Wielu polonistów, zwłaszcza tych, którzy zaczynają pracę w szkole, zastanawia się jak zacząć, by było ciekawie, inaczej niż zwykle, by zrobić dobre wrażenie na uczniach, z którymi zaczyna się pracę. To już nie te czas, kiedy to nauczyciel, wchodząc do klasy, budził strach i swoją osobą sprawiał, że natychmiast robiło się cicho. Ci, którzy robią tak nadal, z pewnością nie będą się cieszyć autorytetem wśród młodych ludzi. Dziś nauczyciel musi być kreatywny, to tutor [1] lub coach [2] , a może nawet tutor i coach jednocześnie, dlatego już od pierwszych zajęć musi jasno określić cele współpracy z uczniami. Nie od dziś wiadomo, że pierwsza lekcja z reguły poświęcona jest zaprezentowaniu przedmiotowego systemu oceniania oraz zapoznaniu z kanonem lektur na dany rok szkolny. Można ją jednak urozmaicić na kilka sposobów. Otrzymując nową klasę...
4 komentarze
Czytaj więcej

11 listopada - scenariusz uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości "Nie ma sprawy ważniejszej niż Polska"

Rocznica odzyskania niepodległości to jedno z najważniejszych świąt w kalendarzu szkolnym, ponieważ kształtuje postawy patriotyczne i uczy szacunku do historii ojczystej. Wpisuje się zatem nie tylko w rozwijanie kompetencji kluczowych, ale przede wszystkim w realizację założeń polityki oświatowej państwa. O różnych pomysłach na świętowanie Dnia Niepodległości pisałam już tutaj , tutaj i jeszcze tutaj . Na podanych stronach znajdziecie nie tylko opisy uroczystości szkolnych, ale też gotowe pomysły na lekcje otwarte i pokazowe, gry edukacyjne i wieczory filmowe. W mojej szkole niemalże od piętnastu lat z okazji Narodowego Święta Niepodległości odbywa się uroczysta akademia o randze powiatowej, w której uczestniczą władze powiatowe i miejskie oraz społeczność szkolna. Przygotowanie co roku nowego scenariusza, utrzymującego wysoki poziom, to trudne wyzwanie, dlatego zawsze pod uwagę fakt, by był on przygotowany tak, aby młodzież licealna  zainteresowała się tym, co dzieje się ...
2 komentarze
Czytaj więcej

JAK PRACOWAĆ METODĄ STACJI ZADANIOWYCH na lekcjach języka polskiego?

Cieszę się, że zaglądacie na mojego bloga i szukacie tu inspiracji. Dziś pomysł uniwersalny, który można wykorzystać na każdym poziomie edukacyjnym. Metodę tę poznałam dzięki nauczycielom języka polskiego, którzy udzielają się w grupach dla polonistów  na Facebooku. Stacje zadaniowe, bo o nich mowa, to jedna z ciekawszych metod aktywizujących, która polega na zmienności zadań, sposobu ich wykonania oraz na dosłownej zmianie miejsca pracy. Uczniowie pracują na przygotowanych wcześniej stanowiskach, zawierających zadania z określonej partii materiału. Podczas lekcji nauczyciel jest wyłącznie obserwatorem. metoda ta zachwyciła mnie do tego stopnia, że często wykorzystuję ją podczas zajęć. Pracuję nią chętnie, ponieważ widzę, że uczniom również się podoba. Stacje zadaniowe często pomagają utrwalić i usystematyzować nam wiedzę na temat omawianych lektur. Jak przygotować się zatem do pracy metodą stacji zadaniowych? Oto kilka praktycznych wskazówek: 1. Należy odpowiednio przy...
5 komentarzy
Czytaj więcej