W ostatnim czasie coraz częściej mówi się o tygodniu projektowym w ramach reformy edukacji Kompas jutra 2026. Temat wzbudza wiele emocji i kontrowersji. Jedni widzą w nim szansę na realną zmianę szkoły, inni obawiają się chaosu, utraty kontroli nad realizacją podstawy programowej czy sprowadzenia projektu do jednorazowego wydarzenia „pod reformę”.
Warto jednak jasno powiedzieć jedno: praca metodą projektu nie jest żadną nowością. Wielu nauczycieli w Polsce od lat pracuje w ten sposób – często bez wielkich deklaracji, za to z dużą konsekwencją i bardzo dobrymi efektami.
Ja sama od lat stosuję metodę projektu na języku polskim w liceum, wcześniej także w gimnazjum czy szkole podstawowej, i systematycznie ją propaguję, także wśród innych nauczycieli. W ramach lekcji języka polskiego, pracując w ten sposób, moi uczniowie tworzą gry edukacyjne, wystawiają spektakle, pracują interdyscyplinarnie, łącząc literaturę ze sztuką. Za każdym razem jest to praca zespołowa, która rozwija liczne kompetencje społeczne.
Spektakl "Dziady" przygotowany metodą projektu przez uczniów Gimnazjum Językowego we Wschowie 14 lat temu.
Spektakl "Król Edyp" przygotowany metodą projektu przez uczniów I LO we Wschowie w 2010 roku.
Na czym naprawdę polega metoda projektu?
To przemyślany proces uczenia się, w którym uczniowie:
- mierzą się z realnym problemem lub pytaniem,
- planują działania i uczą się zarządzania czasem,
- pracują zespołowo, dzieląc się odpowiedzialnością,
- korzystają z różnych źródeł informacji,
- tworzą konkretny efekt końcowy,
- dokonują refleksji nad przebiegiem pracy i własnym rozwojem.
W pracy projektowej inna też jest rola nauczyciela. Nie znika on z procesu, lecz projektuje go i moderuje. Z osoby przekazującej wiedzę staje się przewodnikiem, mentorem i architektem sytuacji edukacyjnych.
Dlaczego projekty tak dobrze sprawdzają się na języku polskim?
Język polski jest przedmiotem, który w naturalny sposób sprzyja pracy projektowej. Literatura, język i kultura nie istnieją w oderwaniu od świata – są opowieścią o człowieku, jego wyborach, emocjach i wartościach.
Z mojego doświadczenia wynika, że praca projektowa:
✔ nadaje sens lekturom - uczniowie przestają pytać „po co to czytamy?”, ponieważ tekst literacki staje się punktem wyjścia do rozmowy o współczesności, tożsamości i problemach, które są im bliskie.
✔ buduje sprawczość - uczniowie mają wpływ na sposób pracy, formę prezentacji i podział ról. Czują, że ich decyzje mają znaczenie, co motywuje ich do działania.
✔ rozwija kompetencje kluczowe - projekty uczą krytycznego myślenia, komunikacji, współpracy, kreatywności i samodzielności - kompetencji, które pozostają ważne niezależnie od zmieniających się podstaw programowych.
✔ wspiera edukację włączającą - dobrze zaprojektowany projekt daje przestrzeń na różnorodność, zgodnie z zasadami UDL*. Każdy uczeń może pracować, opierając się na swoich mocnych stronach: pisać, analizować, projektować, występować, organizować pracę zespołu.
Uczniowie chętnie pracują metodą projektów.
Projekt "Malarstwo modernizmu" realizowany przez moich licealistów.
Z mojego doświadczenia wynika, że uczniowie nie tylko chętnie angażują się w realizację działań projektowych, ale też wykazują inicjatywę i odpowiedzialność, a często także zaskakują dojrzałością swoich pomysłów.
Są niezwykle kreatywni i twórczy. Potrafią łączyć literaturę ze współczesnymi mediami, język z obrazem i dźwiękiem, interpretację z osobistym doświadczeniem. Projekty pozwalają zobaczyć ich potencjał - taki, którego nie widać w tradycyjnym sprawdzianie.
Wystarczy im tylko na to pozwolić i oddać część kontroli, zaufać procesowi oraz stworzyć bezpieczną przestrzeń do samodzielnego myślenia.
Dla mnie, jako nauczyciela, lekcje podczas których uczniowie prezentują efekty swojej pracy, są niezwykle ekscytujące i zawsze czekam na nie z niecierpliwością.
Projekty w praktyce - nie teoria, lecz codzienność.
Od początku istnienia mojego bloga pokazuję, że wartość projektów jest ogromna, ponieważ kładą nacisk na rozwój licznych kompetencji. Moje doświadczenia prowadzą do jednego wniosku: projekt nie jest dodatkiem do „prawdziwej nauki”, nauką pełnoprawną, wymagającą i głęboko rozwijającą. Wymaga nie tylko od ucznia, ale też od nauczyciela. Być może właśnie z tego powodu budzi tyle kontrowersji i skrajnych emocji.
Tydzień projektowy - szansa, a nie zagrożenie.
Dyskusja wokół tygodnia projektowego w ramach reformy Kompas jutra 2026 pokazuje, jak bardzo potrzebujemy rozmowy nie o tym, czy projekty robić, ale jak je projektować mądrze i sensownie.
Źle zaplanowany projekt będzie pustą formą.
Dobrze zaprojektowany stanie się jednym z najważniejszych doświadczeń edukacyjnych ucznia.
I nie musimy zaczynać od zera. W polskich szkołach jest ogromny kapitał doświadczeń, praktyk i wiedzy nauczycieli, którzy od lat pracują projektowo - często bez etykiety „reformy”. Pracują tak, bo widzą sens pracy projektowej i doceniają jej efekty.
Moim zdaniem praca metodą projektu to nie chwilowa moda, ani odpowiedź na kolejną zmianę systemową.
To filozofia myślenia o szkole, w której uczeń jest podmiotem, nauczyciel przewodnikiem, a uczenie się procesem, a nie realizacją tabeli.
Jeśli chcemy szkoły przyszłości, nie musimy jej wymyślać od nowa.
Ona już istnieje w klasach nauczycieli, którzy od lat pozwalają uczniom myśleć, tworzyć i brać odpowiedzialność za swój proces uczenia się.
Interdyscyplinarny projekt realizowany przez uczniów szkoły podstawowej.
Agata Karolczyk-Kozyra
Kreatywny polonista
*UDL, czyli Uniwersalne Projektowanie w Edukacji (ang. Universal Design for Learning), to elastyczne podejście pedagogiczne i struktura projektowania procesu nauczania, aby był dostępny i efektywny dla wszystkich uczniów, niezależnie od ich indywidualnych potrzeb, stylów uczenia się i możliwości.
Komentarze
Prześlij komentarz